Dil Edinim Cihazı Nedir?
Edinmek ne demek diye de çok düşünmeye gerek yok. Sadece anadilini öğrenen çocuklara bak ve edinmek ne demek anla. Peki dil edinimini bu kadar kıymetli hale getiren şey nedir? Sence bir çocuk dil diye tarif ettiğimiz o karmaşık yapıyı birkaç sene içinde nasıl öğreniyor?
Mesela köpekler doğuştan yüzme bilirler. Hiç kimse bir şey öğretmeden denize atsanız hemen yüzmeye başlarlar. İnsanlarda da dil konusuyla ilgili doğuştan gelen böyle bir kabiliyet vardır.
Ünlü dilbilimci Chomsky, doğuştan gelen bu kabiliyeti “Dil Edinim Cihazı” olarak adlandırıyor ve yaradılıştan gelen böyle bir içgüdü olmasa, değil birkaç yıl, birkaç yüzyılda bile bir insanın dili öğrenemeyeceğini düşünüyor.
Anadil, sadece deneme yanılma yoluyla edinilen bir şeydir ve dünya üzerinde yaşayan dilbilimciler bile hiçbir dilin gramerini tam olarak çözümleyememişlerdir.
Kuluçka dönemine dikkat!
Dil edinimi doğuştan gelen bu kabiliyet sayesinde inanılmaz kolay bir şekilde gerçekleşir. Burada anahtar kavram maruz kalmaktır. Ancak burada maruz kalınan şeyin anlaşılabilir ve anlamlı olması önem arz eder. Anlamaya odaklı bir edinim sonucunda kişi kendisine iletilen mesajların içindeki dilbilgisi kurallarını bilinçsiz olarak edinir. Yani çocuk bu sessiz dönemde sadece kendisine iletilen anlamlı mesajları kaydeder ve aynı kuluçka döneminde olduğu gibi sonra konuşmaya başlar. Ve burada edinilen dilin yapıları belirli bir sıra dâhilinde gerçekleşir. Bu sıraya da kimse müdahale edemez. Yani anne baba istediği kadar farklı yöntemler denemeye çalışsınlar bu sıra hep aynı şekilde ilerler. Okullarda ve kurslarda da aynı durum vardır ancak dediğim gibi kimse bunun farkında değildir.
Şu -s takısı var ya!
Mesela Simple Present Tense’deki şu meşhur –s takısı… Her gramer kitabının ilk konularından bir tanesidir ama öğrenilmesi, daha doğrusu edinilmesi çok uzun sürer. Yani bu süreç eğitimciden veya öğrenciden bağımsız olarak çalışır. Bu kadar basit bir kuralın hemen öğrenilemeyişi aslında bahsettiğimiz bu doğal edinim sırasının en güzel örneğidir.
Gramer kitaplarını aç, bak. Sadece kural öğretmek için oluşturulmuş metinler kesinlikle öğrencinin ilgisini çekmez. Hâlbuki dil öğrenen bir insan için en önemli faktörlerden bir tanesi okuduğu metnin anlaşılabilir ve ilgi çekici olmasıdır. Mesela senin okuduğun kitaplarda hiç aklında kalan bir okuma parçası var mı?
Hep birileri sabah evden çıkar, sinemaya gider, alışveriş yapar, televizyon seyreder, yüzer falan filan… Bu konular hangi öğrencinin ilgisini çekebilir ki? Yani sen çocuğa eğer bir parçayı okumasını söylüyorsan ve o kişi de parçayı okurken bir şeyler öğrenmesi gerektiğini düşünüyorsa sonuç hep aynı olur. Yani kimse İngilizce falan öğrenemez ve konuşamaz.
Yabancı dilde dut-bülbül ilişkisi
Bir bebeğin anadilini öğrenirken harekete geçen mekanizmayı tetikleyen şey meraktır. Bu tip metinlerde insanın merak güdüsünü hareketlendiren bir şey olmadığı için de edinme süreci hep pasif kalır. Okulda veya kurslarda öğrenilen bilgiler aslında iletişim kurmaya değil, yanlış bir bilgiyi doğrulamaya yarar sadece. Yani bir metin okurken I am go cümlesini görürsün ve burada bir –ing takısının eksik olduğunu fark edersin. Bu yanlış cümleyi düzelttiğin zaman da İngilizce bildiğini zannedersin. Ve sonra karşına bir turist çıkar ve dut yemiş bülbül misali durursun. Arkasından ilk gördüğün kişiye, “Niye konuşamıyorum ben?” diye yakınırsın.
İnsan sadece manaya odaklanıp konuşurken, okulda veya kurslarda öğrenilen bilgilerin hiçbir faydası olmaz. Bu durumda eğer amacın test çözmek, yanlış cümleleri düzeltmek falansa bahsettiğimiz şekilde eğitim veren kurslara gitmeye devam edebilirsin. Ama asıl hedefin İngilizce konuşmak, söylenenleri anlamaksa artık farklı adımlar atman gerekiyor.
Konuşma esnasında öğrenilmiş bilgileri kullanmaya çalıştığın için akıcılığı ve doğallığı asla yakalayamazsın. Çünkü insan beyni aynı anda iki farklı şeye yönelemez. Normal hayatımızda konuşurken sadece manaya odaklanırız.
Manaya gramer giydirmek de bilinçaltının görevidir.
Etiketler:
